ضعف عربستان در برابر ایران و تغییر موضع بن سلمان

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما به نقل از شبكه تلویزیونی الجزیره عربی، برنامه «آن سوی خبر» خود را به تناقض گویی های محمد بن سلمان درباره ایران اختصاص داد.

این شبكه درباره این موضوع كه چرا كسی كه با صلح با ایران مخالفت می كرد هم اكنون برای صلح با ایران ابراز آمادگی می كند به بحث و بررسی پرداخت.
زیاد بركات گزارشگر شبكه الجزیره در ابتدای گزارش خود بخشی از سخنان محمد بن سلمان را پخش كرد كه می گفت: می دانیم هدف اصلی رژیم ایران رسیدن به قبله مسلمانان است. ما منتظر نمی مانیم كه جنگ در سعودی رخ دهد بلكه تلاش می كنیم جنگ در خاك ایران باشد نه سعودی.
مدت خیلی زیادی نگذشته است كه محمد بن سلمان قاطعانه گفت «منتظر نمی مانیم» و عده ای نیز كه گویی منتظر چنین سخنانی بودند پیام ولیعهد سعودی را خیلی زود دریافت كردند و برای او جنگی (انیمیشنی) ساختند كه وی پیروز میدان آن بود و دشمن را نابود می كرد و حتی مردم ایران را نشان می داد كه نام او را فریاد می زدند‏، اما همه این ها در جهان مجازی رخ می داد و از طریق فناوری پیشرفته انیمیشن سازی و با زبان های متعددی و از جمله عبری درست شده بود.

با این حال شبیه سازی جنگی كه ولیعهد سعودی در سر می پروراند نمی توانست واقعیت امر را نشان دهد، واقعیت آن بود كه سعودی بارها و بارها هدف قرار گرفت و برخی از فرودگاه های آن پی در پی با موشك و پهپاد هدف قرار می گرفت و خطوط انتقال نفت نیز به دقت مورد اصابت واقع می شد و این مساله در منطقه ریاض یعنی پایتخت عربستان رخ می داد. عامل این حملات نیز پوشیده نبود، عاملان این حملات انصارلله بودند كه محمد بن سلمان به خوبی آنها را می شناخت.

این مساله به معنای آن بود كه معادله ای كه مرد قدرتمند عربستان مطرح كرده و گفته بود جنگ را به ایران می كشاند كاملاً برعكس شده و حال آتش سرانگشتان خود او را می سوزاند. این در حالی بود كه ایران -هرچند در محاصره قرار داشت- اما قدرتمند بود و دستكم امكان آزار رساندن به دشمنان را داشت.
با وجود چنین وضعیتی شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و وزیر دفاع عربستان چه می گوید؟؛ در وهله نخست این گمان می رود كه در چنین شرایطی او سخنان تنش آفرینی بر زبان می راند و بر دامنه تنش با ایران می افزاید و ای بسا لباس نظامی می پوشد و بر خطوط دفاعی و خطوط حمله نظارت می كند، اما وی گزینه كاهش تنش را برگزیده است.
یكی از روزنامه های مورد حمایت مالی عربستان با او مصاحبه ای انجام داده و از وی سوالی می پرسد و محمد بن سلمان در پاسخ می گوید عربستان نمی خواهد در منطقه جنگی رخ دهد با این حال در برخورد با هرگونه تهدیدی علیه ملت‏، حاكمیت و منافع حیاتی مان تردید نمی كنیم.
این به معنای آن است كه ولیعهد سعودی كه خود را شاهزاده قاطعیت می داند موضع قاطعی اتخاذ نكرده است.
شاید سخن قاطع وی در این بخش از مصاحبه باشد كه گفته است جامعه جهانی باید موضع قاطعی در قبال ایران اتخاذ كند.
آیا محمد بن سلمان با این اظهارات توپ را در زمین دیگران و به طور مشخص آمریكا می اندازد. معمولاً رویكرد ولیعهد سعودی و همپیمانان منطقه ایش همین است و آنها به دنبال آن هستند كه با آتش آمریكا از قدرت نظامی ایران رهایی یابند و كشورهای منطقه و بویژه آن كشورهایی كه در چارچوب راهبرد آمریكا خود را گنجانده اند صرفاً تصاویری در پس زمینه این درگیری باشند. ای بسا آنها هزینه نبرد را بدهند اما نمی خواهند در عرصه جنگی خونین و فاجعه بار خود را جلو بیندازند.
به گفته بسیاری این مساله نشان دهنده آن است كه عربستان از درگیری نظامی ناتوان است هرچند كه خود را تا بن دندان مسلح كرده است. سعودی كه برخی آن را سعودی بزرگ می نامند در بدترین وضعیت خود قرار دارد و انصارلله كه گروهی شبه نظامی و با امكانات محدود هستند وارد خاك سعودی می شوند و تجهیزات سنگین ارتش سعودی را به غنیمت می گیرند و فرودگاه ها و شهرهای سعودی را هدف قرار می دهند و این در حالی است كه ویرانگرترین سلاحی كه علیه ریاض به كار رفته‏، در سفر ولیعهد سعودی به مرزهای جنوبی عربستان و دیدار با نظامیان این كشور به كار گرفته شده است چرا كه در مرزهای جنوبی‏، نظامیان عربستانی با مبارزانی مواجه هستند كه بیش از آنچه باید آنها را دستكم می گرفتند و از آن ها لطمه ای بیش از آنچه انتظار می رفت خورده اند.

شاهزاده محمد بن سلمان در دیدار خود با این نظامیان هیچ راه حلی در چنته نداشت و فقط سخنانی برای بالا بردن روحیه نظامیان سعودی بیان كرد و این در حالی است كه اگر تهران نیز به انصارلله افزوده شود اوضاع برای عربستان بسیار بدتر و پیچیده تر از آن چیزی كه هست می شود. بنابراین باید پرسید اگر ریاض روزی بخواهد به تهدیدهای خود جامه عمل بپوشاند برای مقابله با ایران چه راهبردی در پیش خواهد گرفت.

هنوز مشخص نیست كه برنامه ای برای این كار طرح ریزی شده یا نه و تنها چیزی كه دیده می شود اظهارات رسانه ای است كه با فناوری انیمیشن سازی از واقعیت های ماجرا گریزان است. این در حالی است كه شكست های سعودی بر هم انباشته شده و به هیچ پیروزی قابل ذكری دست نیافته است.
در ادامه شبكه الجزیره با توفیق شومان تحلیلگر سیاسی لبنانی و صباح الخزاعی تحلیلگر عراقی و عمر عیاصره تحلیلگر اردنی گفتگو كرد.
عمر عیاصره در گفتگو با این شبكه درباره ایجاد تغییر بنیادین در اظهارات محمد بن سلمان و كاهش لحن تند وی در قبال ایران گفت: مصاحبه ای كه محمد بن سلمان (با روزنامه الشرق الاوسط) انجام داده است مصاحبه ای بوده كه مصرف داخلی داشته و برای عربستانی ها گفته شده است و درصدد بوده كه افكار عمومی عربستانی ها را تحت تاثیر قرار دهد. دولت عربستان تحت فشار افكار عمومی قرار دارد زیرا انصارلله امنیت عربستان را بر هم زده اند‏ و نفتكش ها (در دریای عمان) هدف قرار گرفته اند و چنین مسائلی باعث شده است كه محمد بن سلمان با شهروندان سعودی گفتگو كند كه در سخنان وی تناقض های بسیاری وجود داشت.

این فرد كه روزی گفته بود ما جنگ را به داخل ایران منتقل می كنیم امروز دیگر اینگونه سخن نمی گوید بلكه خود را در پشت آمریكا پنهان كرده است و هماهنگ با آمریكا صحبت می كند. محمد بن سلمان در تعامل با افكار عمومی سعودی با بحران مواجه است. طرح های متعدد محمد بن سلمان در برهه اخیر با شكست مواجه شده است.
او در مصاحبه خود از كلیات سخن گفته و وارد جزئیات نشده است. به عنوان مثال وقتی وی از نبرد با انصارلله سخن گفته است خود را به عنوان پیروز میدان نشان داده و دیگر به سراغ سوال های بسیاری كه بی پاسخ مانده نرفته است. او از ده ها میلیارد دلاری كه خرج تسلیحات كرده اما باز هم موفقیتی نداشته سخن نگفته است.
وی درباره علت كاسته شدن از تندی لحن محمد بن سلمان در قبال ایران گفت: این مساله به خاطر این است كه سعودی ها همچون گذشته روی آمریكا نمی توانند حساب كنند و پیام هایی كه ترامپ برای حل و فصل امور با تهران فرستاده است در این نوع نگاه سعودی ها تاثیر داشته است. از همین رو امروز دیگر آنها از اینكه نبرد را به ایران می كشانند یا برای مقابله با ایران از سلاح بهره می گیرند سخنی نمی گویند بلكه از جامعه جهانی یاری می طلبند و می گویند بیایید به ما كمك كنید.
مصاحبه روز یكشنبه محمد بن سلمان با روزنامه الشرق الاوسط نشان داده كه ولیعهد سعودی مضطرب و مشوش است.
توفیق شومان تحلیلگر لبنانی درباره لحن جدید محمد بن سلمان ولیعهد سعودی گفت: تحول بزرگی در سخنان محمد بن سلمان ایجاد شده و این اعلام ضعف عربستان در مقابله با ایران است و این كاملاً روشن است. اگر بخواهیم سخنان هجومی محمد بن سلمان در سال 2017 را با سخنان این روزهای وی مقایسه كنیم می بینیم كه وی زمانی از انتقال جنگ به داخل ایران دم می زده و امروز دست صلح دراز كرده و از جامعه جهان كمك می طلبد. محمد بن سلمان كه می گفت جنگ را به درون ایران منتقل می كند هم اكنون شاهد آن است كه جنگ به درون سعودی منتقل شده است. دستكم در دو ماه گذشته ما شاهد هدف قرار گرفتن بندر ینبع و هدف قرار گرفتن فرودگاه ها بودیم. از این رو عملیات انتقال جنگ به داخل ایران به انتقال جنگ به داخل عربستان تبدیل شده است.

محمد بن سلمان با این اظهارات، اعلام می كند كه عربستان از انتقال جنگ به خاك ایران عاجز است در نتیجه از جامعه جهانی می خواهد كه تصمیم های قاطعی در قبال ایران اتخاذ كند. ولیعهد سعودی در سال 2017 از توان ذاتی و داخلی سعودی دم می زد اما امروز او می گوید كه ما از نیروهای بین المللی كمك می خواهیم. محمد بن سلمان برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران از آمریكا دنباله روی می كند كه در این زمینه به غیر از آمریكا و سعودی تنها انگلیس با آنها همراه شده است.
عمر عیاصره تحلیلگر اردنی تصریح كرد: بخواهیم یا نخواهیم محمد بن سلمان وابسته به آمریكا است. او استقلالی از خود ندارد. حتی زمانی كه محمد بن سلمان ایران را تهدید كرد و گفت جنگ را به خاك ایران می كشیم برای بیان این سخن از ترامپ چراغ سبز گرفته بود. تغییر لحن و سیاست محمد بن سلمان نیز به مزاج آمریكایی ها بستگی دارد. محمد بن سلمان در ابتدای كار تجربه چندانی نداشت و تصور می كرد دولت آمریكا تحت سیطره آنها است و از همین رو تهدید كرد كه جنگ را به داخل ایران منتقل می كند اما هم اكنون تجربه ولیعهد سعودی بالا رفته و داستان تغییر كرده است چرا كه او می بیند كه ترامپ به دنبال حل و فصل اختلافات خود با ایران است بنابراین بن سلمان پی برده است كه ترامپ فرد غیرمنتظره ای است و نمی شود روی او حساب كرد و وی به دنبال گفتگو با ایرانی ها است از همین رو دولتمردان سعودی از تندی لحن خود كاسته اند.

به هر حال همه رفتارها و سخنان محمد بن سلمان درباره ایران به آمریكا ارتباط پیدا می كند. سعودی نمی تواند خود را از قید و بند آمریكا رها كند. سعودی بدون اجازه آمریكا نمی تواند از تسلیحات خود استفاده كند حتی نمی تواند خارج از چارچوبی كه آمریكا مجاز می داند زبان به تهدید بگشاید. به نظر من سعودی به لحاظ عقلانیت از امارات متحده عربی نیز در سطح پایین تری است زیرا امارات تاكنون اشاره ای به نام ایران نكرده و ایران را با اسم مسئول حوادث اخیر ندانسته است.
توفیق شومان تحلیلگر لبنانی گفت: عربستان نمی تواند با گذاشتن پیش شرط به مذاكره با ایران بپردازد. به عنوان مثال ولیعهد سعودی می گوید ایران باید از سوریه خارج شود. این در حالی است كه ایران با درخواست دولت سوریه به این كشور آمده است دولتی كه سازمان ملل متحد و تمامی كشورهای جهان آن را به رسمیت می شناسند. در عراق نیز دستكم نیمی از عراقی ها اگر نگوییم بیشتر خواهان نقش آفرینی ایران در كشورشان هستند بنابراین ریاض نمی تواند ایران را از عراق خارج كند. در یمن نیز یك بافت اجتماعی معروف به جنبش انصارالله حضور دارند از همین رو عربستان نمی تواند ایران را وادار به خروج از یمن كند